Erna Kramer beschrijft in Anton Heijboer / 1952 – 1959 / Het Verzonken Leven eenvoudig en oprecht hoe zij destijds in Haarlem vanaf haar vijftiende zeven jaar met de kunstenaar doorbracht. A.H. was van het type dat met deuren slaat om daarna nooit meer om te kijken. Dat het een boek met een einde is staat al in de titel op het omslag aangekondigd, je verwacht naarmate het vordert dat A.H. elk moment onverbiddelijk uit de idylle gaat vertrekken. Maar het is Erna die na zeven jaar de kunstenaar en zijn bebaarde vrienden in Bohemia achterlaat. Het naoorlogse Nederland leek wat sekseverhoudingen betreft op het Afghanistan van de Taliban. In Het Verzonken Leven, in zekere zin een meisjesdagboek, schrijft E.K. dat zij door A.H. gemaakte kleren droeg, die tot haar ongenoegen meestal zwart waren. Tekeningen van haar die hij niet goed vond moest ze tot haar verdriet verscheuren. Anton zal Erna om haar beslissing om van hem te scheiden bewonderd hebben. En wellicht heeft hij haar ook vanwege deze soevereine daad gevreesd.
Je kunt je voorstellen dat op deze manier een verschijnsel als koppensnellerij ontstaat; statusangst en verlies van positie vinden hun weg in geweld dat met metafysica wordt aangekleed, vervolgens vecht men zich ten koste van anderen naar de zogenaamde nooduitgang. De Man leeft als het ware heel zijn leven in een tunnel, hij verblijft in een geboortekanaal waar geen einde aan komen gaat. Het snellen van koppen wordt door degenen die het doen vrijwel altijd met de continuïteit van de cultuur en meer specifiek met het behoud van vruchtbaarheid in verband gebracht. De reden is dat hij er nauwelijks deel aan heeft. Terwijl de man in het donker zit leeft de vrouw in betrekkelijk licht. Het maakt Taliban woedend, vrouwonvriendelijk en agressief. Erna had er genoeg van om met dochter Marcella en haar man elke dag verplicht tot minstens 3 uur ’s nachts in de kroeg te zitten.
Anton Heijboer / 1952 – 1959 / Het Verzonken leven door Erna Kramer. Uitgegeven door Nijgh & Van Ditmar
J.D.