Kunstenares Hannah Black heeft in een door 25 collega’s mede ondertekende open brief aan de curatoren van de Whitney Biennial 2017 gevraagd om uit de tentoonstelling een schilderij te verwijderen. Zij vraagt zelfs om de vernietiging van Open Casket van Dana Schutz, een post-mortem portret van de zwarte Amerkaanse tiener Emmett Till die in 1955 op grond van valse beschuldigingen in het stadje Money, Mississippi werd gelyncht.
Of deze controverse groot dan wel klein is, is een kwestie van perspectief. Alle ondertekenaars, inclusief Black zelf zijn African Americans. De gevoeligheid voor ‘identity politics’ – de courante aanduiding African American is er o.a. een exponent van – is in de Verenigde Staten onverminderd groot en de rassenstrijd in het bijzonder is een vuur waarin een klein voorval soms met gemak een steekvlam wordt .
In de tentoonstelling – een tweejaarlijks prestigieus overzicht van nieuwe Amerikaanse kunst – heeft tenminste één andere kunstenaar raciaal geweld tot onderwerp voor een werk gekozen, Henry Taylor schilderde de moord op Philando Castile door een politieagent in 2016. Taylor’s schilderij was ondanks een zeer vergelijkbare onderwerpkeuze evenwel geen aanleiding voor protesten van welke bevolkingsgroep dan ook.
Je kunt je afvragen waar een stilistische vergelijking van schilders goed voor is. Toch is dat precies wat de beschouwer onwillekeurig doet als hij of zij voor De opwekking van Lazarus van Rembrandt en het schilderij met hetzelfde onderwerp van Jan Lievens staat. In vergelijking met de in hoekige en egale kleurvlakken verbeelde scène van Taylor is het werk van Schutz lyrisch en verleidelijk in schilderkunstig opzicht. Taylor’s schilderij is schetsmatig, Schutz streeft naar effect met suggestie, vervorming en ruimtelijkheid. Medium en onderwerp zijn weliswaar hetzelfde, maar de artistieke ambitie van Open Casket roept mogelijk ergernis op. Is dit dan wellicht zo’n moment waarop vorm ineens inhoud wordt?
Henry Taylor noemde zijn werk: THE TIMES THAY AINT A CHANGING, FAST ENOUGH!, Schutz hield het bij het zakelijke Open Casket. Maar belangrijker voor het tegengestelde sentiment dat de twee schilderijen oproepen is dat Taylor een African American is en Dana Schutz niet. Hannah Black schrijft in haar open brief: ‘The painting should not be acceptable to anyone who cares or pretends to care about black people, because it is not acceptable for a white person to transmute black suffering into profit and fun, though the practice has been normalized for a long time.’
Met het toepassen van dit soort schema’s worden tentoonstellingen en museumbezoek overbodig. Als Henry Taylor als activist wordt ingelijfd neemt namelijk zijn relevantie als kunstschilder af. Kunst wordt een voorgedrukte kleurplaat die samen met een representatief publiek in overeenstemming met heersende opvattingen wordt ingevuld. Het is daarom begrijpelijk dat saneringsoperaties als die rond Open Casket kunstenaars verbijstert en vervolgens zwijgzaam maakt.
Jordan Wolfson toont op de Whitney Biennale Real Violence, een VR film waarin iemand met een honkbalknuppel langzaam dood geslagen wordt. Op de achtergrond klinkt een Joods gebed. Naar aanleiding van de aankoop van zijn Female Figure – een sexy vrouwelijke robot voor de spiegel – werd Wolfson onlangs door The Los Angeles Times geïnterviewd.
Your choices are so specific — the mirror, the eye contact, her outfit — what are you trying to convey with the work?
I’m not trying to convey, or say, anything through my work. I’d been thinking a lot about the viewer, and also thinking about sculpture, formally. I don’t care about people’s reactions to it. It’s an artwork, I do what’s interesting to me. (…)
The work has been described as a look into the future. Is this what you were going for? And if so, what’s it saying about the future?
I don’t disagree or agree with that. I wasn’t thinking at all about the future or the past while making this artwork. The look of it — that was economically how the robot had to look, with the materials available. It was about utility, it wasn’t meant to be futuristic. It’s part of reality, this thing exists, it just looks as it looks. (…)
J.D.