Onlangs gaf een toenmalige koper haar exemplaar terug aan de makers.
Want verkopen of verhandelen zou immers het werk vernietigen.
Dus spitten wij in de archieven en vonden een artikel in Trouw terug. Dat niet helemaal het idee weergaf. Dus nu boodt ChatGPT uitkomst:
Het eerste boek dat zijn prijs in contant geld terugbetaalt
Morgen verschijnt er een bijzonder boek in een boekhandel. Niet zomaar een boekhandel, want het is alleen verkrijgbaar bij Art Book in Amsterdam. Waarschijnlijk zal het niet lang in de schappen liggen, want er zijn slechts twaalf exemplaren gemaakt. Zelfs dat aantal is relatief, want ‘ƒ’, geschreven door J. Dietvorst en P. Mertens, is eerder een kunstwerk dan een boek. Het is met zorg uitgevoerd in linnen, perkament en olifantpapier.
De titel ‘ƒ’ verwijst naar het guldenteken en draait volledig om geld en kunst, en de relatie daartussen. Het opvallende: op elke pagina zit een echt tienguldenbiljet verwerkt, in totaal tien biljetten per boek. Dit roept de vraag op: hoe bepaal je de prijs van zo’n boek? De verkoopprijs is 90 gulden, minder dan de waarde van het geld dat erin zit.
De gedachte achter het project
Peter Mertens legt uit: “De waarde van een kunstwerk wordt vaak niet bepaald door het materiaal dat erin zit. Kunstwaarde is een vaag begrip. Waarom kost een schilderij met alleen linnen en verf soms miljoenen? Wij maken onderscheid tussen materiaalkosten en artistieke waarde. In dit geval lijkt het boek evenveel waard als de biljetten erin, maar als iemand alle exemplaren koopt om winst te maken door de biljetten eruit te halen, vernietigt die persoon het kunstwerk.”
De biljetten zijn niet simpelweg opgeplakt, maar professioneel verwerkt in het papier door een boekbinder. Kopers moeten bovendien beloven het boek niet voor meer dan 90 gulden door te verkopen; dat zou immers de vernietiging van het kunstwerk betekenen.
Een paradoxale waarde
Wat als het boek later als curiositeit onschatbare waarde krijgt? Volgens Mertens is dat prima: “Zolang die waarde niet in geld uit te drukken is, blijft het goed.”
Juridische aspecten
Kan dit project problemen veroorzaken met auteursrechten of regelgeving rond geld? Volgens de Nederlandsche Bank niet: “Zolang er geen geld wordt gereproduceerd, is er niets aan de hand.” Wel zijn er strikte regels voor reproducties van bankbiljetten, zoals formaat en kleur.
Beschikbaarheid
Van de twaalf exemplaren zijn er al enkele gereserveerd door de makers zelf en de boekbinder. Morgen brengt Mertens de oplage naar Art Book aan de Prinsengracht. Het risico bestaat dat geïnteresseerden zich verdringen en dat zelfs de makers geen exemplaar meer kunnen bemachtigen.