Onlangs publiceerde de stichting TYP de resultaten van een onderzoek naar Klein Uitgeven in Nederland. Het is een tendentieus rapport dat niet anders kan worden geduid als een poging van een mislukt uitgever om het verschijnsel te kleineren.
Er wordt geprobeerd de sociaal culturele rol van de uitgever te bepalen door te stellen dat het ooit een centrale rol in de samenleving was, tussen bankiers, dominees, artsen en staatslieden. De uitgever zou de notabele schakel tussen kunstenaar en publiek zijn. De vrijheid van pers zou behoren aan degenen die er eentje bezitten, dat maakte de uitgever machtig.
Zo zou de uitgever maatschappelijk aanzien verdienen. De kleine uitgever, stelt TYP bij monde van opsteller van het rapport P. Mertens, is een doe-het-zelver die met een boek in de hand groot wil lijken. Met loos cynisme stelt hij dat een kleine uitgever faalt als hij groter wordt, de beste kleine uitgever wordt nog kleiner en verdwijnt in het niets.
Dat niets zou inmiddels verwezenlijkt zijn door de opkomst van de nieuwe media, en – stokpaard van Mertens – het internet.
De stichting TYP is zelf sinds 1995 op internet aanwezig, en onvindbaar. Waar je zou denken dat zij als aanhangers van de gedachte dat ideeën ook zonder tussenkomst van media kunnen worden overgebracht zouden gloriëren staat nu alleen het loze rapport te lezen.
Op de Beurs van Kleine uitgevers gaf TYP vergeefs acte de presence met een onverkoopbaar dik boek met alle aan de stichting verzonden SPAM. Of verkochten ze – onder het motto ‘TYP gaat voor de Massa’ – koffie als uitgave in plaats van een boek. Het vermeende succes betekende een puinhoop van gemorste koffie en al om twee uur een lege stand.
Het – digitale – rapport wordt opgeleukt door videobeelden van mannen die bij binnenkomst op de beurs van Kleine Uitgevers hun tafelkleedjes draperen over hun kraam. Wat Mertens daarmee wil zeggen blijft onzeker. Het beeld is echter treffend en heroïsch. Het toont de kracht en de overwinning van het boek boven de andere media. Een rituele dans voor het boek en tastbare ideeën.
De uitgever staat tussen kunst en publiek. Klein maar niet nietig.
Uitgeven is een podium bieden en uitgevers spelen op dat podium de hoofdrol.
Dozen worden geopend, er wordt getoond dat ideeën nog altijd het best tastbaar, voelbaar en ruikbaar worden overgedragen middels papier en inkt, in liefderijk uitgeven boeken. Dat tonen de ‘mannetjes’ van Mertens. En dat is lullig. Hij wil de kleine uitgevers – uitgevertjes noemt hij ze – voor lul zetten, maar met het rapport laat hij zien dat hij dat eerder zelf is. In zijn termen: een lulletje.
door: Mui Spondee