LUCIA De B. en DICK T.
Of
DE KUNSTSTUNTMAN
Het ging zo. Guido, met wie ik een jaartje daarvoor Afscheid van de Maan gedraaid had, deed de camera voor Lucia de B. the movie. Een paar dagen voordat ze de rechtbankscene zouden draaien hadden ze nog een rechtbanktekenaar nodig. De echte rechtbanktekenaars wilden niet, omdat de beroepsgroep in de film in een kwaad daglicht zou worden gezet. Kern van die zorg was de ophef die na verloop van tijd is ontstaan over de karikaturale tekeningen van Lucia tijdens de rechtszaak zoals die destijds door bijvoorbeeld Jan Hensema werden gemaakt.
http://www.denieuwereporter.nl/2010/04/media-maakten-heks-van-lucia-de-berk/
Toen zei Guido tegen Paula van der Oest dat hij nog wel iemand kende die ook goed kon tekenen. Wie dan? Oh ja! En zo zat ik op 19 juni als stakingsbreker en edelfigurant op de set in Zwolle.
Ik begreep de reactie van mijn collega’s wel, wat niet wil zeggen dat ik het met ze eens was. De geschiedenis is een feit wat dat betreft. Je kunt het ook zien als een buitenkans dat je zoveel jaar later daar nog eens een reflectie op kan geven. Een belangrijker motief om deze opdracht te aanvaarden was dat ik al zolang als ik mezelf ken teleurgesteld ben over de wijze waarop over het algemeen het maken van een tekening of een schilderij in film wordt uitgebeeld. Toen ik een jaar of 14 was werd er op de televisie een franse serie vertoond over het leven van Gauguin. Daar kwamen best veel naaktmodellen in voor dus dat was mooi, maar waar ik mij het meest op verheugde was om Paul te zien schilderen. Eindelijk zou ik zien hoe hij dat deed. Nou nee dus. Je zag ‘m wel schilderen natuurlijk, maar dan op de wijze waarop pianovirtuozen die in het echte leven geen noot kunnen lezen in de film een briljant recital geven. Dit was dus mijn kans! Niet om Gauguin te zien schilderen, maar om het zelf te doen. Om de wereld te laten zien dat dat bestaat. Ja, je kan er om lachen, maar ik zag het wel degelijk als een missie. Om voor eens en voor altijd aan te tonen dat waar men voor de stunts een stuntman gebruikt, men voor de kunst een kunstenaar moet gebruiken, en niet net-doen-alsof.
Reeds vanaf de vroege ochtend hing er een onweer in de lucht dat de hele dag lang niet losbarste. Iedereen had het warm. De opnames gingen in een rustig, technisch tempo. Een rechtbankscene: dat vereist een aparte en uitgekiende choreografie.
Nu is het zo dat ik inderdaad best goed kan tekenen, maar tekenen naar de natuur doe ik niet elke dag, en bovendien zat ik ‘vanwege de beeldcompositie’ de meeste tijd zo, dat ik uitstekend zicht had op de rechters, maar van Lucia de B. (gespeeld door Ariane S.) voornamelijk het achterhoofd zag. Maar ik wuifde de attente bezorgdheid van de regisseuse weg. Nee heus, maak je geen zorgen om mij. De film gaat voor. Je bent gediplomeerd kunstenaar of je bent het niet.
Tussen de opnames door schonk Ariane me een tiental minuten waarop ik haar vanuit een goede hoek kon schetsen, en toen was het tijd voor de close-up!
Alsof het niet al moeilijk genoeg is om voor het oog van de camera en heel de cast & crew (en niet te vergeten de ± 100 figuranten in het publiek), uit de losse pols even een treffend portret te tekenen, moest ik dat ook nog eens in een zekere stijl doen terwijl ik op een heel vreemde manier achter het papier zat omdat het er volgens de cameraman anders heel raar uitzag op beeld.
Daar sta je dan als kunstenaar. Ruim veertig jaar training in de vingers, maar dat zegt niets. Op zo’n moment gelden andere wetten. Het is zoiets als koorddansen. Of in de finale een penalty moeten nemen. Ik weet wat Robin van Persie meemaakt op zo’n moment. De wereld verdwijnt. Het is jij en de penseel en de verf en het papier. En het is zaak dat de vier elkaar compleet vertrouwen.
Van de feitelijke opnames kan ik me weinig meer herinneren. Ingesloten tussen tientallen mensen verdween ik in het papier. Ik doopte de penseel in de verf. Heel even twijfelde ik. Zat er niet te veel verf in de penseel? Was de verdunning niet te sterk? Direct daarop duwde ik deze gedachten weg. Geen twijfel nu. Geluid: loopt. Camera: loopt. Actie. Ik sprak mezelf toe: vanaf nu kan er niets misgaan, en plaatste de penseel op het papier.
Ik geloof dat ik mijn reputatie als one-take actor in ere heb gehouden, maar dat er vervolgens ‘voor de heb’ nog een paar pick-ups zijn gedraaid. Maar ik heb daar zoals gezegd geen herinnering meer van. Ik moet de beelden nog eens terugkijken.
Voor nu, en exclusief, een aantal van de schetsen en uitgewerkte tekeningen die ik voor de film maakte. Als Kunststuntman.
DIck Tuinder
overgenomen van zijn Facebookpagina
